Kierownik budowy wypełniając dziennik budowy realizuje obowiązek jego prowadzenia wynikający z przepisów prawa. Poświadczając w nim nieprawdę, wypełnia znamiona przestępstwa fałszerstwa intelektualnego.
Zgodnie z art.271 §1 k.k. Funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawniona do wystawienia dokumentu, która poświadcza w nim nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Przestępstwo to ma charakter indywidualny, bowiem może zostać popełnione jedynie przez podmioty w nim wskazane – funkcjonariusza publicznego lub inną osobę uprawnioną do wystawienia dokumentu. Tak jak zakres osób objętych zakresem pojęcia „funkcjonariusz publiczny” nie budzi wątpliwości, bowiem w art.115 §13 k.k. znajduje się katalog zamknięty osób będących „funkcjonariuszem publicznym”, tak jeśli chodzi o „inną osobę uprawnioną” należy sięgnąć do orzecznictwa. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 kwietnia 2013 roku, syg. II KK 97/13 (lex nr 1299165), mowa o takim podmiocie, który na mocy ściśle określonej, szczególnej delegacji wynikającej z przepisów prawa wystawia na rzecz innej osoby dokument odnośnie okoliczności mających znaczenie prawne.
Przedmiotem czynności sprawczej fałszerstwa intelektualnego jest dokument, którym zgodnie z art.115 §14 k.k. jest każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne.
Czynność sprawcy czynu z art.271 §1 k.k. będzie polegała na poświadczeniu nieprawdy, czyli na zawarciu w treści dokumentu stwierdzeń obiektywnie nieprawdziwych, niezgodnych z rzeczywistością[1]. Poświadczenie może zatem polegać na podaniu okoliczności, które nie miały miejsca, ale też na zatajeniu tych, które rzeczywiście istniały[2]. Należy zaznaczyć, iż poświadczenie nieprawdy musi odnosić się do „okoliczności mającej znaczenie prawne” w danej sprawie (uchwała SN z dnia 14 kwietnia 2015r., sygn. SNO 14/15, lex nr 1681523). Przy czym, zgodnie ze stanowiskiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu (wyr. z dnia 16 grudnia 2014 roku, sygn. II AKa 366/14, lex nr 1630918), zakresem czynu penalizowanego poprzez art.271 §1 k.k. nie są objęte dokumenty mające znaczenie jedynie wewnętrzne, niewywierające skutków w sferze publicznej. Wypełnienie znamion czynu zabronionego poprzez art.271§1 k.k. po stronie podmiotowej wymaga umyślności – sprawca zatem musi być świadomy, że poświadcza nieprawdę lub sprawca musi godzić się na fałszywe poświadczenie.
W świetle powyższej analizy czynu penalizowanego poprzez art.271 §1 k.k., czy można stwierdzić, że poświadczenie nieprawdy przez kierownika budowy w dzienniku budowy będzie wypełniało znamiona fałszerstwa intelektualnego?
Otóż, zgodnie z art.22 ust. 2 Prawa budowlanego, do podstawowych obowiązków kierownika budowy należy prowadzenie dokumentacji budowy. Dokumentacja budowy, zgodnie z art.3 ust.13 Prawa budowlanego, obejmuje także dziennik budowy, który to zgodnie z art.45 ust.2 Prawa budowlanego stanowi urzędowy dokument przebiegu robót budowlanych oraz zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku wykonywania tych robót, za którego prowadzenie odpowiada kierownik budowy (art.45 ust.3 Prawa budowlanego).
Nie budzi zatem wątpliwości stwierdzenie, iż dziennik budowy stanowi dokument w rozumieniu prawa karnego, który stwierdza okoliczności mające znaczenie prawne (wyr. SA w Łodzi z dnia 9 czerwca 2015 roku, sygn. II AKa 92/15, lex nr 1820536).
Jeśli chodzi o to czy kierownik budowy odpowiada znamieniu podmiotu „innej osoby uprawnionej do wystawienia dokumentu” to należy udzielić odpowiedzi twierdzącej, gdyż zgodnie z przywołanym powyżej przepisem art.22 ust.2 w związku z art.45 ust.3 Prawa budowlanego prowadzenie dokumentacji budowy należy do podstawowych obowiązków kierownika budowy, który to odpowiada za prowadzenie dziennika budowy. Kierownik budowy wypełniając dziennik budowy realizuje w ten sposób obowiązek wynikający z przepisów prawa do prowadzenia dziennika budowy.
Przykładowo wskazać można na wyrok wydany przez Sąd Apelacyjny w Łodzi z dnia 9 czerwca 2015 roku (sygn. II AKa 92/15), gdzie w uzasadnieniu sąd odnosząc się do oskarżonego o czyn z art.271§1 k.k. kierownika budowy wskazał, iż „(…) dziennik budowy jak i oświadczenie kierownika budowy o zakończeniu inwestycji są dokumentami w rozumieniu prawa karnego, stwierdzającymi okoliczności mające znaczenie prawne. (…) Stwierdzając w dzienniku budowy i w oświadczeniu, o którym powyżej, że budynek pokrzywdzonych został wybudowany zgodnie z projektem, a użyte do jego budowy materiały są takie jak zapisano w dzienniku budowy miał wiedzę, że nie jest to stan zgodny z prawdą. Dokonując zapisów w tych dokumentach miał świadomość, że użyte materiały budowlane nie są takie jak napisał to w dzienniku budowy. Wiedział również, że nie wszystkie prace budowlane zostały wykonane zgodnie z zapisami w dzienniku budowy. Miał świadomość, że nie był obecny przy wszystkich pracach budowlanych jednak w dzienniku budowy potwierdził swą obecność przy nich np. przy zalewaniu stropów – ta informacja była sprzeczną z rzeczywistością. (…)”.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny (Dz.U.1997 Nr 88 poz.553 z późn.zm.)
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku – Prawo budowlane (Dz. U. 1994 Nr 89 poz.414 z późn.zm. )
[1] Lach, Andrzej w: V. Konarska -Wrzosek (red.), Kodeks karny. Komentarz., wydanie 3, Warszawa 2020, Lex, art.271;
[2] wyr. SN z dnia 25 listopada 2004 roku, sygn. WA 24/04, Lex nr 163239.
