Znaki towarowe stanowią często jedne z najważniejszych aktywów przedsiębiorstw. W przypadku zamiaru rozpoczęcia używania znaku towarowego uzasadniona jest zatem jego rejestracja, a tym samym uzyskanie prawa ochronnego zapewniającego przedsiębiorcy wyłączność używania znaku w obrocie handlowym. Nie można przy tym tracić z pola widzenia, że zgłoszenie znaku towarowego do rejestracji powinna poprzedzać gruntowna analiza istnienia tzw. bezwzględnych i względnych podstaw odmowy rejestracji, gdyż nawet jeżeli pomimo ich istnienia prawo ochronne zostanie udzielone, to może dojść do jego unieważnienia.
Bezwzględne podstawy odmowy rejestracji
Bezwzględne podstawy odmowy rejestracji znaku towarowego badane są z urzędu przez organ rejestrujący, którym w przypadku zgłoszeń krajowych jest Urząd Patentowy RP, a w przypadku zgłoszeń unijnych Urząd Unii Europejskiej do Spraw Własności Intelektualnej.
Cechą wspólną bezwzględnych podstaw odmowy rejestracji jest to, że przy ich badaniu zasadniczo nie uwzględnia się ewentualnego naruszenia praw podmiotów trzecich (z pewnymi wyjątkami). Posługując się dużym uproszczeniem można powiedzieć, że podstawy te z zasady odnoszą się do samego zgłoszonego znaku.
Z uwagi na zaistnienie bezwzględnych podstaw odmowy rejestracji nie zostanie udzielone prawo ochronne, przykładowo, na oznaczenie opisujące właściwości towarów lub usług objętych zgłoszeniem, sprzeczne z porządkiem publicznym czy dobrymi obyczajami, wprowadzające w błąd co do charakteru, jakości lub pochodzenia geograficznego towaru czy usługi.
Względne podstawy odmowy rejestracji
Względne podstawy odmowy rejestracji znaku towarowego nie są badane przez organ rejestrujący z urzędu, lecz dopiero w przypadku wniesienia sprzeciwu przez podmiot trzeci.
Wspólną cechą względnych podstaw odmowy rejestracji jest to, że dotyczą one naruszenia praw podmiotów trzecich. Chodzi tutaj, przede wszystkim, o prawo do zarejestrowanego wcześniej znaku towarowego czy niezarejestrowanego znaku towarowego powszechnie znanego, jak również wszelkie inne prawa osobiste lub majątkowe przysługujące osobom trzecim, tj. np. prawo do wizerunku, firmy, nazwy przedsiębiorstwa.
Żądanie unieważnienia prawa ochronnego
Jak już sygnalizowano, nawet jeżeli w przypadku istnienia podstaw odmowy rejestracji znaku towarowego prawo ochronne zostanie udzielone, to ze względu na ich istnienie uprawniony musi liczyć się z potencjalnym unieważnieniem prawa ochronnego.
Unieważnienia prawa ochronnego z uwagi na postawy bezwzględne może obecnie domagać się każdy (z wyjątkiem jednej podstawy), w dowolnym czasie. Z kolei oprzeć takie żądanie na podstawach względnych może tylko podmiot, którego prawo zostało naruszone. W drugim przypadku istnieje ograniczenie czasowe, jeżeli przez okres pięciu kolejnych lat używania zarejestrowanego znaku podmiot, którego prawa zostały naruszone, będąc świadomym używania tego znaku, nie sprzeciwiał się temu.
Z żądaniem unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy można przy tym wystąpić zarówno do organu rejestrującego, jak i do sądu poprzez wytoczenie powództwa wzajemnego w sprawie dotyczącej naruszenia prawa ochronnego, tj. w przypadku wytoczenia przez uprawnionego powództwa w związku z naruszeniem przysługującego mu prawa.
Skutki unieważnienia
Unieważnienie prawa ochronnego wywołuje skutek od momentu jego udzielenia, a więc doprowadza do takiego stanu, jak gdyby prawo ochronne nigdy nie zostało udzielone. Konsekwentnie, może być ono dla przedsiębiorcy niezwykle dotkliwe. Nie jest bowiem trudno wyobrazić sobie sytuację, w której przedsiębiorca traci wyłączność na używanie znaku towarowego, który stanowi podstawę identyfikacji jego strategicznych towarów lub usług.
Mając na uwadze powyższe, w celu zminimalizowania ryzyka unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy, zgłoszenie do rejestracji warto poprzedzić kompleksową, gruntowną analizą istnienia podstaw odmowy rejestracji. Konkluzja ta odnosi się zarówno do podstaw względnych, jak i podstaw bezwzględnych. Chociaż podstawy bezwzględne badane są z urzędu przez organ rejestrujący, w praktyce można zaobserwować znaczącą liczbę wynikających z nich przypadków unieważnienia prawa ochronnego.
Na zakończenie nie można też pominąć – chociaż jest to zagadnienie na odrębny artykuł – że używanie znaku towarowego naruszającego prawa podmiotów trzecich, niezależnie od jego rejestracji albo jej braku, może skutkować odpowiedzialnością używającego.
