Prawo ochronne na znak towarowy daje uprawnionemu wyłączność używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy. Regułą jest, że uprawniony może sprzeciwić się rejestracji lub używaniu późniejszego znaku identycznego lub podobnego do znaku objętego prawem ochronnym, ale wyłącznie w odniesieniu do towarów lub usług identycznych lub podobnych do objętych rejestracją jego znaku towarowego. Odstępstwem od tej reguły jest zakres ochrony renomowanego znaku towarowego, którego tematyka zostanie przybliżona w niniejszym artykule.

Kiedy znak towarowy jest znakiem renomowanym?

Zarówno w aktach prawa unijnego, jak i w p.w.p.[1], nie została zawarta definicja renomowanego znaku towarowego. Kierując się orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej („TSUE”) można stwierdzić, że jest to znak towarowy znany „znaczącej części” odbiorców towarów lub usług, względem których został zarejestrowany[2].

Należy w tym miejscu zaznaczyć, że w polskiej nauce prawa formułowany jest pogląd, według którego dla uznania znaku towarowego za znak renomowany konieczne jest dodatkowo, aby cieszył się on dobrą opinią oraz przywoływał pozytywne skojarzenia w odniesieniu do towarów lub usług objętych jego rejestracją[3]. Taki pogląd, opierający się na znaczeniu wyrazu renomowany w języku polskim, wydaje się nie być uzasadniony. Zważając, że wprowadzenie do p.w.p. kategorii znaku renomowanego nastąpiło w wyniku implementacji dyrektywy 89/104/EWG[4], nie można nie uwzględnić interpretacji dokonanej przez TSUE, która nie została przełamana przez ponad 20 lat od jej dokonania.

Ocena, czy znak towarowy spełnia przesłankę bycia znanym „znaczącej części” odbiorców powinna uwzględnić wszystkie istotne elementy danego stanu faktycznego, wśród których wymienia się, w szczególności, udział w rynku znaku towarowego (oznaczanych nim towarów lub usług), intensywność, zasięg geograficzny i okres jego używania, a także wielkość nakładów poniesionych na jego promocję[5]. W nauce prawa podejmowano próby określenia procentowego progu znajomości znaku renomowanego, wskazując np. na 25[6], jak również 50 czy niekiedy nawet 75 procent[7] grupy odbiorców. Wydaje się jednak, że z uwagi na bardzo ocenny charakter kryterium znaczącej części odbiorców, takie próby nie mają większych szans powodzenia.

Zakres ochrony renomowanego znaku towarowego

Jak już sygnalizowano, zakres ochrony renomowanego znaku towarowego jest szerszy, niż tzw. znaku zwykłego.

Uprawniony do znaku zwykłego może sprzeciwić się rejestracji lub używaniu późniejszego identycznego znaku w odniesieniu do identycznych towarów lub usług, jak również późniejszego identycznego lub podobnego znaku w odniesieniu do identycznych lub podobnych towarów lub usług. W tym drugim przypadku (w braku identyczności znaków oraz towarów lub usług) konieczne jest, aby zachodziło ryzyko wprowadzenia odbiorców oznaczanych późniejszym znakiem towarów lub usług w błąd co do ich pochodzenia.

Z kolei Uprawniony do znaku renomowanego może – dodatkowo – sprzeciwić się rejestracji lub używaniu późniejszego znaku identycznego lub podobnego w odniesieniu do dowolnych towarów lub usług, pod warunkiem że jego używanie mogłoby skutkować (albo skutkuje jeżeli znak jest już używany) szkodą dla renomy lub charakteru odróżniającego znaku renomowanego bądź czerpaniem z nich nienależnych korzyści. Nie jest przy tym konieczne ryzyko wprowadzenia w błąd odbiorców towarów lub usług. Wystarczy, że przeciętny odbiorca dostrzega związek pomiędzy renomowanym znakiem towarowym a późniejszym oznaczeniem[8].

Czerpaniem nienależnej korzyści z renomy lub charakteru odróżniającego renomowanego znaku towarowego jest takie działanie osoby trzeciej, używającej późniejszego oznaczenia, poprzez które próbuje ona „działać w cieniu renomowanego znaku towarowego w celu skorzystania z jego atrakcyjności, reputacji i prestiżu oraz wykorzystać, bez żadnej rekompensaty finansowej, wysiłek handlowy włożony przez właściciela znaku towarowego w wykreowanie i utrzymanie jego wizerunku”^[9].

Szkoda dla charakteru odróżniającego renomowanego znaku towarowego przejawia się z kolei tym, że z uwagi na występowanie w obrocie znaku identycznego lub podobnego znak renomowany przestaje być kojarzony z towarami lub usługami, względem których jest znany.

Wreszcie, szkoda dla renomy znaku renomowanego polega na osłabieniu lub wyeliminowaniu związanych z nim pozytywnych skojarzeń odbiorców towarów lub usług objętych jego rejestracją. Przykładowo, może to mieć miejsce w przypadku oznaczania napojów alkoholowych późniejszym znakiem podobnym do znaku renomowanego, który został zarejestrowany w odniesieniu do sprzętu sportowego. Należy przy tym zaznaczyć, że znak renomowany może, ale nie musi cieszyć się takimi pozytywnymi skojarzeniami.

Jak wykazać, że znak towarowy jest znakiem renomowanym?

Mając na uwadze opisany powyżej zakres ochrony renomowanego znaku towarowego, nie ulega wątpliwości że daje on uprawnionemu stosunkowo szerokie pole wyłączności używania takiego znaku.

Z praktycznego punktu widzenia istotne jest określenie, w jaki sposób uprawniony może wykazać przed organem rejestrowym lub sądem, że jego znak towarowy jest znakiem renomowanym. Chociaż nie jest możliwe określenie wyczerpującego katalog środków dowodowych w tym zakresie, to z całą pewnością przydatne będą dokumenty sprzedażowe (np. faktury), dokumenty wykazujące nakłady poniesione na promocję, materiały reklamowe, katalogi produktowe czy wreszcie badania rynkowe.

Nie należy nadto tracić z pola widzenia, że znak towarowy może być znakiem renomowanym w odniesieniu do wszystkich towarów lub usług objętych jego rejestracją, jak również tylko w odniesieniu do niektórych spośród nich, gdyż wyłącznie w stosunku do nich osiągnie odpowiedni poziom rozpoznawalności.

Na zakończenie warto zaznaczyć, że powyższe rozważania odnoszą się do renomowanego znaku towarowego oraz jego ochrony na gruncie p.w.p. (w przypadku znaku zarejestrowanego w Urzędzie Patentowym RP) oraz rozporządzenia 2017/1001[10] (w przypadku znaku zarejestrowanego w Urzędzie Unii Europejskiej do spraw Własności Intelektualnej). Odrębną kwestią pozostaje z kolei ochrona znaków towarowych, w tym znaku renomowanego, oraz przesłanki jej udzielenia na gruncie u.z.n.k.[11].

[1] Ustawa z dnia z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (tj. z dnia 28 stycznia 2020 r., Dz.U. z 2020 r. poz. 286).

[2] Wyrok TSUE z dnia 14 września 1999 r., C-375/97, General Motors vs Yplon.

[3] Zob. np. M. Trzebiatowski, Komentarz do art. 120 p.w.p. (w:) J. Sieńczyło-Chlabicz (red.), Prawo własności przemysłowej. Komentarz, Warszawa 2020.

[4] Pierwsza Dyrektywa Rady 89/104/EWG z 21.12.1988 r. mająca na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych (Dz. Urz. WE L 1989.40.1 ze zm.).

[5] M. Mazurek, R. Skubisz, Względne podstawy odmowy udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy (w:) System Prawa Prywatnego. Tom 14b. Prawo własności przemysłowej. Wyd. 2, Warszawa 2017.

[6] K. Czub, Prawo własności intelektualnej, Warszawa 2016, s. 241.

[7] Por. M. Trzebiatowski, Komentarz do art. 120 p.w.p. (w:) J. Sieńczyło-Chlabicz (red.), Prawo własności przemysłowej. Komentarz, Warszawa 2020.

[8] Wyrok Sadu UE z dnia 6 lipca 2012 r., T-60/10, Jackson International Trading Co. Kurt D. Brühl GmbH & Co. KG vs OHIM.

[9] Wyrok TSUE z dnia 18 czerwca 2009 r., C-487/07, L’Oréal SA, Lancôme parfums et beauté & Cie SNC, Laboratoire Garnier & Cie vs Bellure NV, Malaika Investments Ltd i Starion International Ltd.

[10] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1001 z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie znaku towarowego Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE L 154/1).

[11] Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z dnia 16 kwietnia 1993 r. (tj. z dnia 8 października 2020 r., Dz.U. z 2020 r. poz. 1913).