Projekt nowelizacji Kodeksu spółek handlowych (dalej: „k.s.h.”), przygotowany  i przedłożony rządowi przez Ministerstwo Aktywów Państwowych (dalej: „MAP”), wpłynął do Sejmu. Projekt ten, według MAP, ma stanowić jedną z większych na przestrzeni lat zmianę przepisów handlowych a jej celem jest „stworzenie nowych instrumentów prawnych ułatwiających funkcjonowanie grup spółek”.

Projekt ustawy podzielony jest na dwie zasadnicze części. Pierwsza część dotyczy wprowadzenia do polskiego prawa spółek handlowych regulacji prawnej tzw. prawa holdingowego (prawa grup spółek, prawa koncernowego), druga zaś zwiększenia efektywności nadzoru prowadzonego przez rady nadzorcze spółek kapitałowych (m.in. wyposażenia rad nadzorczych w możliwość samodzielnego wyboru i zatrudnienia zewnętrznego doradcy), czy też wprowadzenia zasady biznesowej oceny sytuacji, tzw. Business Judgement Rule.

Dodatkowo, jak podkreśla się w uzasadnieniu projektu, „wyróżnić można zbiór przepisów, w ogólnym ujęciu zmierzających do poprawienia efektywności funkcjonowania spółek oraz porządkujących część regulacji k.s.h., która od lat sprawiała trudności interpretacyjne”.

Prawo holdingowe

Przedłożony projekt przewiduje wprowadzenie nowego, IV działu do rozdziału I k.s.h., mającego na celu uregulowanie relacji prywatno-prawnych pomiędzy spółką dominującą i jej spółkami zależnymi. Obejmuje on propozycję przepisów, które mają doprowadzić do wzmocnienia oraz uregulowania roli spółek dominujących w grupach spółek, zabezpieczenia interesu grupy spółek w związku z wykonywaniem przez spółkę zależną wiążących poleceń (wydawanych przez spółkę dominującą), a także ochronę zarówno członków zarządu takiej spółki, jej wspólników jak również akcjonariuszy oraz jej wierzycieli.

Przepisy pierwszej części projektu ustawy można podzielić na ułatwiające sprawne „zarządzanie” grupą spółek przez spółkę dominującą w związku z realizacją wspólnej strategii gospodarczej grupy oraz zapewniające ochronę określonych grup interesów występujących w przypadku grupy spółek,
a więc przede wszystkim spółek zależnych, wierzycieli spółek zależnych, ich wspólników lub akcjonariuszy, a także członków organów spółki zależnej i dominującej.

Nowelizacja przewiduje zmianę dotychczasowo obowiązującej definicji spółki dominującej, która w nowym brzmieniu rozumiana jest jako „spółka handlowa wywierająca decydujący wpływ na działalność spółki kapitałowej zależnej albo spółdzielni zależnej, w szczególności przez zawarcie między spółką dominującą a spółką zależną umowy przewidującej zarządzanie spółką zależną lub przekazywanie zysku przez taką spółkę”. W projekcie zdefiniowano także nowe pojęcie  „grupy spółek”, za które uważa się  „spółkę dominującą i spółkę lub spółki od niej zależne, kierujące się wspólną strategią gospodarczą w celu realizacji wspólnego interesu, uzasadniającą sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką zależną albo spółkami zależnymi”. Jednak warunkiem uczestnictwa w grupie spółek oraz wskazania spółki dominującej jest podjęcie uchwały przez zgromadzenie wspólników lub przez walne zgromadzenie spółki zależnej oraz ujawnienie powyższych informacji w rejestrze. W przypadku zaś spółek dominujących, mających siedzibę poza terenem Rzeczypospolitej Polskiej, wystraczającym jest dokonanie takiej wzmianki w rejestrze spółki zależnej.

Projekt ustawy zapewnia także zwiększoną ochronę interesów wspólników mniejszościowych poprzez przyznanie im prawa odkupu (tzw. sell-out) oraz wprowadza rozwiązania mające na celu sprawne zarządzanie grupą spółek (obok tzw. wiążących poleceń), w tym m.in.: prawo dostępu do informacji spółki dominującej o spółkach zależnych, prawo rady nadzorczej spółki dominującej do sprawowania stałego nadzoru nad spółkami zależnymi należącymi do grupy spółek, ale tylko w zakresie realizacji interesu grupy spółek, czy też prawo do przymusowego wykupu udziałów albo akcji należących do wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej (tzw. squeeze-out).

Odpowiedzialność spółki dominującej

Nowelizacja przewiduje szereg szczegółowych uregulowań odpowiedzialności spółki dominującej, w tym:

• • odpowiedzialności za skutki wydania wiążącego polecenia wykonanego następnie przez spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek. Jest to odpowiedzialność wobec:  spółki zależnej, wierzycieli spółki zależnej, wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej;
• • odpowiedzialności odszkodowawczej spółki dominującej względem wierzycieli spółki zależnej
    w sytuacji, gdy egzekucja przeciwko spółce zależnej okaże się bezskuteczna, zaś szkoda występująca
    u wierzycieli spółki zależnej powstała w wyniku stosowania się przez tę spółkę do wiążącego polecenia spółki dominującej;
• • bezpośredniej odpowiedzialności spółki dominującej względem wspólników (akcjonariuszy) spółki zależnej. W tym przypadku chodzi o odpowiedzialność za obniżenie wartości udziału albo akcji spółki. Obniżenie to odnosi się do wartości udziałów (akcji) spółki zależnej w sytuacji, gdy spółka ta stosowała się do wiążących poleceń spółki dominującej.

 Zwiększenie efektywności nadzoru w spółkach kapitałowych

Zwiększenie efektywności nadzoru w spółkach kapitałowych ma dotyczyć uzyskania realnego dostępu do wszelkich rzetelnych i kompletnych informacji odnoszących się do spółki, dzięki czemu właściciele oraz rady nadzorcze mają pozostać adekwatnym i profesjonalnym partnerem w rozmowach z zarządem. Nowelizacja zakłada osiągniecie tego efektu poprzez wprowadzenie m.in.: prawa wyboru doradcy rady nadzorczej bez udziału zarządu, możliwości zawarcia z takim doradcą umowy przez radę nadzorczą, czy też uporządkowanie kwestii kadencji i mandatu członków organów menadżerskich. Wprowadzono także zapis o obowiązku lojalności i zachowania tajemnicy nawet po wygaśnięciu kadencji członka rady nadzorczej.

Zasada biznesowej oceny sytuacji (Business Judgement Rule)

Na tzw. zasadzie biznesowej oceny sytuacji (ang. Business Judgement Rule) ma zostać oparta odpowiedzialność członków zarządu i rad nadzorczych. Wyłączy to tym samym odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną spółce przez decyzje organów, które okażą się błędne, o ile były one podejmowane w granicach uzasadnionego ryzyka biznesowego w oparciu o adekwatne do okoliczności informacje.  Dzięki tej zasadzie, członkowie organu, którzy w sposób staranny i lojalny wykonywali swoje obowiązki, i którzy zdecydowali się na podjęcie przez spółkę ryzyka, zyskają ochronę, na wypadek, gdyby ex post okazało się, że podjęta decyzja była nietrafna i doprowadziła do wyrządzenia spółce szkody. Jednocześnie nowelizacja w dalszym ciągu pozostawia możliwość sankcjonowania działań lekkomyślnych.

#prawospółek  #zmianyprawa