W dniu 5 listopada 2019 r. prezydent podpisał ustawę nowelizującą prawo własności przemysłowej[1]. Wśród wprowadzanych przez nią zmian na szczególną uwagę zasługuje fakt rozszerzenia uprawnień przysługujących radcom prawnym i adwokatom w zakresie możliwości reprezentacji klientów w postępowaniach przed Urzędem Patentowym. Nowelizacja wprowadza też szereg zmian w zakresie odnoszącym się do patentów i wzorów użytkowych. Nadto przewiduje ona uporządkowanie przepisów regulujących kwestię roszczeń cywilnoprawnych, przysługujących uprawnionym w sytuacji naruszenia praw własności przemysłowej.
1. Szersze uprawnienia radców prawnych i adwokatów w zakresie reprezentacji przed UPRP
W dotychczasowym stanie prawnym radcowie prawni i adwokaci byli uprawnieni do reprezentowania klientów w postępowaniach prowadzonych przed Urzędem Patentowym jedynie w sprawach dotyczących znaków towarowych. W pozostałym zakresie pełnomocnikami przed UPRP mogli być natomiast rzecznicy patentowi.
Nowelizacja prawa własności przemysłowej zmienia ten stan rzeczy przyznając radcom prawnym i adwokatom możliwość do reprezentowania klientów w sprawach związanych z dokonywaniem i rozpatrywaniem zgłoszeń oraz utrzymywaniem ochrony wzorów przemysłowych i oznaczeń geograficznych. Rozszerzenie kompetencji radców prawnych i adwokatów uzasadnione zostało rosnącą świadomością przedstawicieli tych zawodów w zakresie własności przemysłowej.
Zmianę tą należy ocenić pozytywnie. Rozwiązanie to z pewnością okaże się korzystne dla przedsiębiorców, gdyż doprowadzi do zwiększenia dostępności pomocy prawnej w powyższym zakresie oraz przyczyni się do wzrostu konkurencyjności rynku usług prawnych.
Jednocześnie decyzją ustawodawcy rzecznicy patentowi pozostają wciąż wyłącznie uprawnionymi do pełnienia funkcji profesjonalnych pełnomocników w zakresie patentów, wzorów użytkowych i topografii układów scalonych, co zostało uzasadnione ze względu na konieczność odpowiedniego technicznego przygotowania, które gwarantuje aplikacja rzecznikowska.
2. Zmiany dotyczące patentów
Nowelizacja wprowadza też szereg zmian odnoszących się do patentów. Istotną nowością jest doprecyzowanie zakresu praw przysługujących uprawnionym z patentu. Ustawodawca postanowił jednoznacznie przesądzić, że uprawniony z patentu może zakazać naruszycielom przechowywania produktu będącego przedmiotem chronionego wynalazku lub produktu otrzymanego bezpośrednio chronionym sposobem.
Z perspektywy uprawnionych z patentu drugą ważną nowością wprowadzoną przez nowelizację prawa własności przemysłowej stanowi możliwość wnioskowania o ograniczenie patentu już po jego udzieleniu, poprzez modyfikację zastrzeżeń patentowych. Wydana na tej podstawie decyzja o ograniczeniu patentu doprowadzi do takiego rezultatu, że patent w zakresie, w jakim został ograniczony nie wywołuje skutków prawnych z mocą wsteczną, od daty zgłoszenia wynalazku. Nowe przepisy umożliwią uprawnionym obronę w przypadku kwestionowania ważności patentu, jednakże ograniczenie patentu może rodzić po stronie uprawnionego odpowiedzialność odszkodowawczą, na przykład w stosunku do licencjobiorców.
Istotną zmianą płynącą z nowelizacji jest zmniejszenie wymagań stawianych przed podmiotami wnoszącymi o unieważnienie patentu. Ustawodawca zrezygnował z przesłanki interesu prawnego podmiotu występującego o unieważnienie patentu, co znacząco poszerza możliwości kontestowania cudzych patentów.
3. Nowa definicja wzoru użytkowego
Zmiany dotkną również przepisów odnoszących się do wzorów użytkowych. Ustawodawca zmodyfikował definicję tego przedmiotu praw, rezygnując z przesłanki „użyteczności” wzoru użytkowego. Pojęcie to zastąpiono wymogiem „nadawania się do przemysłowego zastosowania”, funkcjonującego już wcześniej w prawie własności przemysłowej w odniesieniu do wynalazków.
Przemysłowe zastosowanie wzoru użytkowego powinno zostać przedstawione przez zgłaszającego w opisie wzoru użytkowego. Stosując odpowiednio przepisy o wynalazkach należy stwierdzić, że wzór użytkowy będzie nadawał się do przemysłowego zastosowania wówczas, gdy może być według niego uzyskiwany wytwór, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej, bez konieczności dodatkowej inwencji twórczej.
4. Uporządkowanie przepisów dotyczących roszczenia informacyjnego i zabezpieczenia dowodów
Nowelizacja dotyka również instytucji istotnych z perspektywy praktycznego egzekwowania naruszeń praw własności przemysłowej. Ustawodawca rozdzielił do osobnych przepisów dwa odrębne środki ochrony cywilnoprawnej w postaci roszczenia o zabezpieczenie dowodów oraz roszczenia informacyjnego.
W zakresie roszczenia o zabezpieczenie dowodów, oprócz uporządkowania istniejących przepisów w ramach osobnego przepisu, wprowadzono przed uprawnionym wyraźny wymóg uprawdopodobnienia roszczenia o naruszenie jego prawa lub też istnienie stanu zagrożenie naruszenia tego prawa, od którego uzależniono możliwość domagania się zabezpieczenia dowodów.
Nowa regulacja roszczenia informacyjnego, umożliwiającego pozyskanie dokładnej informacji o pochodzeniu naruszających prawo towarów lub usług, o kanałach ich dystrybucji oraz identyfikacji wszelkich osób trzecich zaangażowanych w naruszenie, ma natomiast na celu zaadresowanie luki powstałej na skutek orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, zgodnie z którym obowiązujący poprzednio przepis umożliwiający wystąpienie z roszczeniem informacyjnym przeciwko osobie innej niż podmiot naruszający był niezgodny z Konstytucją, ze względu na jego nieproporcjonalność.
Zaproponowana zmiana przepisów ma generalnie na celu przywrócenie możliwości występowania z roszczeniem informacyjnym przeciwko osobom trzecim, w enumeratywnie wskazanych przypadkach.
Z roszczeniem informacyjnym będzie można występować przeciwko osobom: (i) posiadającym towary naruszające prawa własności przemysłowej, (ii) które korzystają z usług godzących w te prawa, (iii) które świadczą usługi wykorzystywane w działaniach naruszających te prawa, (iv) które zostały wskazane jako osoby w uczestniczące w produkcji, wytwarzaniu lub dystrybucji towarów lub świadczeniu usług godzących w te prawa. Konieczne będzie przy tym wykazanie, że działanie tej osoby ma na celu uzyskanie bezpośrednio lub pośrednio zysku lub innej korzyści ekonomicznej.
W ocenie projektodawcy taka regulacja zapewnia proporcjonalność roszczenia informacyjnego, przez zapewnienie silnego związku między realizacją tego roszczenia a roszczeniem o naruszenie prawa własności przemysłowej.
[1] Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz.U. 2017 poz. 776).
