Gdy nowo powstały obiekt budowlany posiada wady, które wynikają z niewłaściwych rozwiązań projektowych, powstaje pytanie – czy inwestor może domagać się naprawienia szkody przez wykonawcę, który zrealizował roboty budowlane zgodnie z projektem?
Przekazanie projektu przez inwestora
Przy robotach budowlanych w „modelowym” układzie obowiązek zapewnienia projektu budowlanego spoczywa na inwestorze. Zgodnie bowiem z art. 647 kodeksu cywilnego („k.c.”) przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, a inwestor zobowiązuje się w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, jak również odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. Oczywiście inaczej kształtuje się sytuacja w przypadku inwestycji realizowanych w formule „zaprojektuj i wybuduj”, kiedy to za dostarczenie projektu odpowiada podmiot jednocześnie wykonujący roboty budowlane.
Jednym z podstawowych problemów pojawiających się przy przedsięwzięciach budowlanych są wady oddanego obiektu ujawniające się bądź w trakcie odbioru końcowego, bądź w późniejszym okresie (np. w okresie rękojmi lub gwarancji). Ekspertyzy techniczne zlecane w takich sytuacjach przez inwestorów nierzadko wykazują, że stwierdzone wady obiektu nie wynikają z nienależytego wykonawstwa, lecz są one skutkiem wad projektu budowlanego, na podstawie którego wykonano roboty budowlane. Czy w takim przypadku inwestorowi przysługują wyłącznie roszczenia przeciwko projektantowi?
Zakres obowiązku weryfikacji projektu przez wykonawcę
Stosownie do art. 651 k.c. jeżeli dostarczona przez inwestora dokumentacja nie nadaje się do prawidłowego wykonania robót, wykonawca powinien niezwłocznie zawiadomić o tym inwestora. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że przepis ten stwarza możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności nie tylko projektanta, ale również wykonawcy, który nienależycie zbadał otrzymaną dokumentację i nie poinformował inwestora o wadliwych rozwiązaniach projektowych. Taki wniosek mógłby być dla inwestora niezwykle korzystny choćby z tego powodu, że termin przedawnienia roszczeń z umowy o roboty budowlane jest dłuższy (3 lata) niż w przypadku roszczeń z umowy o dzieło (2 lata), na podstawie której wykonano dokumentację projektową.
Wniosek taki jest jednak błędny. Obowiązek nałożony na inwestora przez art. 651 k.c. nie obejmuje specjalistycznego badania projektu budowlanego i co do zasady przepis ten nie może stanowić podstawy pociągnięcia wykonawcy do odpowiedzialności za szkody powstałe w wyniku wadliwych rozwiązań projektowych. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 marca 2000 r. (III CKN 629/98, OSNC 2000/9/173): „z brzmienia art. 651 k.c. nie sposób wyprowadzić wniosku, iż wykonawca ma obowiązek dokonywać w każdym przypadku szczegółowego sprawdzenia dostarczonego projektu w celu wykrycia jego ewentualnych wad. Wykonawca robót budowlanych nie musi bowiem dysponować specjalistyczną wiedzą z zakresu projektowania; musi jedynie umieć odczytać projekt i realizować inwestycję zgodnie z tym projektem oraz zasadami sztuki budowlanej”.
Zobowiązanie do poinformowania inwestora (po weryfikacji dokumentacji) obejmuje tylko takie przypadki, gdy dostarczona dokumentacja nie pozwala na realizację inwestycji lub gdy wykrycie tych wad nie wymaga specjalistycznej wiedzy z zakresu projektowania (tak np. wyrok SN z dnia 25 listopada 2016 r., V CSK 138/16, LEX nr 2216196; wyrok SA w Katowicach z 22 listopada 2013 r., V ACa 442/13, LEX nr 1428086; wyrok SA w Warszawie z dnia 23 listopada 2018 r. VI ACa 738/18, LEX nr 2668879).
Podsumowując, wykonawca jest zobowiązany do informowania inwestora o dostrzeżonych wadach projektu budowlanego, niemniej nie można od niego oczekiwać fachowego badania tej dokumentacji czy też dokonywania własnych szczegółowych obliczeń w celu wykrycia wady dostarczonego projektu. Wykonawca nie ponosi zatem co do zasady odpowiedzialności za szkody wywołane nieprawidłowymi rozwiązaniami projektowymi, a ewentualne roszczenia należy rozpatrywać wyłącznie w kontekście stosunku prawnego między inwestorem a projektantem.
#prawo cywilne #prawo budowlane
