W Polsce zasadą jest reglamentacja dostępu do broni palnej w określonym celu. Według danych Komedy Głównej Policji na dzień 31 grudnia 2020 r., liczba osób, którym wydano pozwolenie na broń w danym celu wyniosła 234 916, zaś liczba broni posiadanych przez osoby, którym wydano pozwolenie wyniosła 587 853. Wiele osób zastanawia się zatem, czy trudno jest w polskich warunkach uzyskać pozwolenie na broń, a także czy procedura z tym związana jest skomplikowana.
Jakie warunki należy spełnić
W Polsce aktem prawnym regulującym materią związaną z bronią jest ustawa o broni i amunicji[1]. Zasadą jest to, że właściwy organ Policji wydaje pozwolenie na broń, jeżeli wnioskodawca nie stanowi zagrożenia dla samego siebie, porządku lub bezpieczeństwa publicznego oraz przedstawi ważną przyczynę posiadania broni (art. 10 ust 1). Istnieje jednak szereg innych przesłanek, które należy spełnić.
Przede wszystkim kandydat do posiadania broni palnej powinien mieć ukończone 21 lat. Kandydat nie może ponadto posiadać jakichkolwiek zaburzeń psychicznych, które sklasyfikowane są w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego[2] lub nie może cechować się znacznie ograniczoną sprawnością psychofizyczną. Osoba fizyczna ubiegająca się o wydanie pozwolenia na broń palną w określonym celu nie może ponadto wykazywać istotnych zaburzeń funkcjonowania psychologicznego, być uzależniona od alkoholu lub od substancji psychoaktywnych, a także musi posiadać miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Dodatkowymi i koniecznymi przesłankami warunkującymi pozytywne rozpatrzenie sprawy jest brak podstaw do uznania, że wnioskodawca stanowi zagrożenie dla siebie, porządku lub bezpieczeństwa publicznego, a także nie jest skazana prawomocnym orzeczeniem sądu.
Badania lekarskie i psychologiczne
Osoby ubiegające się o wydanie pozwolenia na broń palną muszą poddać się badaniom lekarskim oraz psychologicznym (art. 15a ust. 1). Zaniechanie dopełnienia tego obowiązku, musi skutkować wydaniem decyzji odmownej w przedmiocie wydania pozwolenia na broń[3]. Badanie lekarskie osoby ubiegającej się obejmuje ogólną ocenę stanu zdrowia, ze szczególnym uwzględnieniem układu nerwowego, stanu psychicznego, stanu narządu wzroku, słuchu i równowagi oraz sprawności układu ruchu. Lekarz przeprowadzający to badanie kieruje osobę ubiegającą się na badania psychiatryczne i okulistyczne, a jeżeli uzna to za niezbędne – na inne badania specjalistyczne lub pomocnicze.
Z kolei badanie psychologiczne osoby ubiegającej się obejmuje w szczególności określenie poziomu rozwoju intelektualnego i opis cech osobowości, z uwzględnieniem funkcjonowania w trudnych sytuacjach, a także określenie poziomu dojrzałości społecznej tej osoby. Zakres badania psychologicznego może zostać rozszerzony, jeżeli psycholog przeprowadzający to badanie uzna to za niezbędne do prawidłowego określenia sprawności psychologicznej osoby ubiegającej się.
Cele posiadania broni palnej
Najczęstszym celem posiadania broni są cele sportowe oraz kolekcjonerskie. Oprócz nich ustawodawca w otwartym katalogu zawartym w ustawie o broni i amunicji przewidział cele: ochrony osobistej, ochrony osób i mienia, łowieckie, rekonstrukcji historycznych, pamiątkowe oraz szkoleniowe.
Prawodawca przewidział również dla określonego celu konkretne dodatkowe dalsze wymogi formalne. Przykładowo, aby uzyskać broń palną do celów ochrony osobistej należy wykazać stałe, realne i ponadprzeciętne zagrożenie życia lub zdrowia, z kolei do celów sportowych: udokumentowane członkostwo w stowarzyszeniu o charakterze strzeleckim, posiadanie kwalifikacji sportowych oraz licencji właściwego polskiego związku sportowego. Przy tym ostatnim należy zaznaczyć, że okolicznością uzasadniającą przyznanie pozwolenia na broń jest uprawianie sportu strzeleckiego, a nie uprawianie takiego sportu przy jednoczesnym uzyskiwaniu wybitnych, ponadprzeciętnych wyników sportowych[4], bowiem takie rozumienie tego przepisu mogłoby dyskwalifikować większość osób ubiegających się o wydanie pozwolenia.
Charakter decyzji w przedmiocie wydania pozwolenia na broń
Wiele osób zastanawia się, czy pomimo spełnienia ustawowych przesłanek może nie otrzymać pozwolenia na broń. Odpowiedź musi być negatywna. Decyzja w tym przedmiocie ma charakter związany, tzn. taki, która przy istnieniu okoliczności faktycznych uzasadniających wydanie pozwolenia na broń, przy braku przesłanek negatywnych, powinna skutkować jego wydaniem[5]. Innymi słowy w przypadku spełnienia przez wnioskodawcę przesłanek materialnoprawnych, a także przy braku przesłanek negatywnych właściwy organ Policji zobowiązany jest do wydania pozwolenia na broń[6].
Odnotować jednak należy, że praktyka organów Policji jest w tym zakresie bardzo różna i częstokroć osoby ubiegające się o wydanie pozwolenia na broń napotykają na wiele kłopotów i doświadczają arbitralnego działania tych organów.
[1] Ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 955).
[2] Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 685).
[3] Wyrok WSA w Warszawie z 29.05.2017 r., II SA/Wa 1885/16, LEX nr 2321413.
[4] Wyrok NSA z 26.07.2007 r., II OSK 1082/06, LEX nr 368209.
[5] Wyrok WSA w Warszawie z 26.07.2007 r. VI SA/Wa 806/07, LEX nr 372105.
[6] Wyrok NSA z 10.09.2010 r., II OSK 1532/09, LEX nr 1251825.
