Od lipca 2020 r. na terenie miasta Poznania obowiązuje Program ochrony powietrza dla aglomeracji poznańskiej stanowiący Załącznik do Uchwały Nr XXI/393/20 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 13 lipca 2020 r. Jednym z uchwalonych przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego przepisów jest zakaz używania spalinowych i elektrycznych dmuchaw do liści.
Dlaczego zakaz został wprowadzony.
Z pewnością wiele osób zastanawia się, dlaczego przedmiotowy zakaz został wprowadzony. Warto tutaj przypomnieć, że celem całego Programu ochrony środowiska dla aglomeracji poznańskiej było ograniczenie złych skutków dla środowiska i poprawienie jakości powietrza, które przez wiele dni w roku przekracza dopuszczalne normy. Zdaniem sejmiku, emisja szkodliwego pyłu do środowiska następuje przede wszystkim poprzez przejazd pojazdów (ruch mechaniczny), ale także w wyniku używania dmuchaw do liści, zaś jedynym sposobem na wyeliminowanie takiego stanu jest wprowadzenie zakazu używania spalinowych i elektrycznych dmuchaw do liści na obszarze Poznania. W programie przedstawiono rezultaty analiz, z których wynikało, że unos pyłów spowodowany dmuchawą do liści jest porównywalny do ruchu pojazdów i równie szkodliwy.
Kogo i gdzie zakaz obowiązuje?
Program określa, że za jego realizację, w tym zakaz korzystania z dmuchaw elektrycznych i spalinowych odpowiedzialny jest organ wykonawczy gminy, zarządcy dróg – w zakresie czyszczenia ulic i zakazu używania dmuchaw do liści, ale także podmioty korzystające ze środowiska oraz osoby fizyczne niebędące podmiotami korzystającym ze środowiska – w zakresie zakazu używania dmuchaw do liści. Przyjąć zatem należy, że zakaz ten obowiązuje wszystkie podmioty, w tym osoby fizyczne korzystające z dmuchaw do liści na własne potrzeby i np. we własnym ogródku. W tym zakresie sejmik wskazał, że nawet użytkowane na potrzeby domowe dmuchawy do liści wzniecają pył do środowiska, który jest zdaniem organu stanowiącego popartego badaniami, szkodliwy. Zakaz ten obowiązuje na terenie miasta Poznania, bowiem tylko dla tej aglomeracji został uchwalony.
Czy sejmik miał prawo wprowadzić taki zakaz?
Odpowiedź na to pytanie musi być pozytywna. W art. 91 Prawa ochrony środowiska wprost legitymowano sejmiki województw do uchwalania na obszarach ich działania wojewódzkich programów ochrony powietrza. Decentralizacja w zakresie opracowania takich programów i pozostawienie ich do uchwalenia organom stanowiącym danych województw ma na celu maksymalne dopasowanie programu do potrzeb środowiskowych i występujących na obszarach danego województwa zanieczyszczeń. Centralne uchwalenie takiego programu mogłoby nie przynieść oczekiwanego rezultatu w postaci zminimalizowania m.in. emisji szkodliwych dla środowiska pyłów – bowiem na terenie każdego obszaru Polski występują różne problemy środowiskowe, uwzględniając chociażby położenie topograficzne.
Czy zakaz używania dmuchaw jest zgodny z Konstytucją?
Wiele z osób zastanawia się, czy wprowadzenie zakazu używania dmuchaw elektrycznych i spalinowych jest zgodne z ustawą zasadniczą, która chroni własność i wolność, zaś przez zakazy te prawo własności zostaje ograniczone. Z drugiej strony – Konstytucja nakazuje również władzom publicznym podjęcie działań mających na celu należytą dbałość o środowisko. Istnieją zatem dwie – chronione ustrojowo wartości i aby określić, której przysługuje większa ochrona należy przeprowadzić odpowiedni test proporcjonalności. W tym zakresie wyjść należy od wskazania, że według Światowej Organizacji Zdrowia zanieczyszczenie powietrza stanowi największe środowiskowe zagrożenie dla zdrowia w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Nie jest pożądane co prawda przyjmowanie zasady nadrzędności interesu publicznego, nad interesem prywatnym, jednak w tym zakresie korzyści dla ogółu społeczności są cenniejsze, ważniejsze i podlegają większej ochronie, niż interes prywatny – możliwość korzystania z pełni praw wynikających z prawa własności. Podczas dokonywania procesu ważenia interesów istotne jest, by organ wziął pod uwagę wszystkie czynniki występujące we wzajemnych relacjach. Dodatkowo w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego przyjmuje się, że dobro wspólne, którym jest ochrona środowiska i zdrowia ludzi, przeważa nad interesami indywidualnymi.
Podsumowanie
Uchwalenie przez sejmik omawianego zakazu nie ma na celu bezprzedmiotowego ograniczenia prawa własności – możliwości korzystania ze spalinowych, czy elektrycznych dmuchaw do liści, lecz jego nadrzędnym celem jest dobro środowiska i utrzymanie odpowiedniej jakości powietrza, a co za tym idzie dobro wszystkich ludzi. W tym zakresie odpowiedź na pytanie, czy wprowadzony zakaz doprowadził do poprawy jakości powietrza będzie mogła zostać udzielona w ciągu kilku najbliższych miesięcy – porównując zaobserwowany stan jakości powietrza sprzed wprowadzenia zakazu do stanu po jego wprowadzeniu.
