Środkiem zmierzającym do wzruszenia wyroku sądu polubownego przez sąd powszechny jest wniesienie do sądu powszechnego skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego.
Strony dokonując zapisu na sąd polubowny same ograniczają swoje konstytucyjne prawo do sądu i muszą liczyć się z tym, że poddanie sprawy pod rozstrzygnięcie sądowi polubownemu pociąga za sobą m.in. nikłą kontrolę zewnętrzną jego wyroków.
Postępowanie ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego nie prowadzi do ponownego merytorycznego rozpoznania sporu między stronami, nie obejmuje kontroli zgodności wyroku sądu polubownego z prawem materialnym, ani badania czy ma on oparcie w faktach wskazanych w jego uzasadnieniu, lecz ma na celu wyłącznie ustalenie, czy zachodzi którakolwiek z podstaw uchylenia wyroku wskazanych w skardze lub badanych przez sąd z urzędu.
Kodeks postępowania cywilnego formułuje zamknięty katalog podstaw skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego. Są one wskazane w art. 1206 k.p.c., przy czym podstawy uchylenia wyroku sądu polubownego wskazane w art. 1206 § 1 k.p.c. są rozważane przez sąd powszechny jedynie na wniosek strony złożony w skardze, podczas gdy podstawy uchylenia tego wyroku wskazane w art. 1206 § 2 k.p.c. muszą być przez sąd brane pod uwagę z urzędu, bez względu na to, czy skarżący je powołał.
W praktyce przedmiotem licznych kontrowersji jest stosowanie przesłanki, o której mowa w art. 1206 §2 pkt 2 k.p.c., wprowadzającej tzw. klauzulę porządku publicznego. W świetle tego przepisu dopuszczalne jest uchylenie wyroku sądu polubownego w przypadku, gdy wyrok ten jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Co istotne celem zastosowania klauzuli porządku publicznego nie jest ochrona interesu strony, której dotyczy wynik, ale ochrona porządku prawnego państwa.
Klauzula porządku publicznego pozwala na przełamanie autonomicznej pozycji sądownictwa polubownego, poprzez uchylenie wyroku sądu polubownego, gdy sąd państwowy stwierdzi jego sprzeczność z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Przepis ten został sformułowany w sposób zapewniający pewien luz decyzyjny w celu umożliwienia właściwej reakcji państwa nawet w sytuacjach, których nie da się przewidzieć. Mimo to wskazana w tym przepisie przesłanka uchylenia wyroku sądu polubownego musi być interpretowana ściśle.
Zasady porządku prawnego, o których mowa w art. 1206 §2 pkt 2 k.p.c. to inaczej zasady należące do systemu prawnego, czyli zasady prawa, tj. pewne doniosłe społecznie, nadrzędne, czy bardzo ogólne normy prawne. Istotne w rozważanym kontekście jest nadto powiązanie zasad prawa z wartościami (zasady prawa są normami prawnymi nakazującymi realizację wartości). Dodatkowo art. 1206 § 2 pkt 2 wskazuje nie na wszystkie zasady prawa, ale tylko na niektóre – te, które można określić jako podstawowe. Przez „podstawowe zasady porządku prawnego” należy rozumieć fundamentalne zasady konstytucyjne dotyczące ustroju społeczno-gospodarczego oraz naczelne zasady rządzące poszczególnymi dziedzinami prawa materialnego i procesowego. (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2013 r., sygn. akt I CSK 769/12.) Dla uchylenia wyroku na tej podstawie sama sprzeczność wyroku z bezwzględnie wiążącymi normami prawnymi nie jest zatem wystarczająca – konieczne jest bowiem, by wyrok był sprzeczny z normą prawną o randze zasady prawa i to zasady zaliczanej do podstawowych zasad porządku prawnego RP.
W orzecznictwie kwestię tę wyjaśnia się w sposób następujący. Użyte w art. 1206 § 2 pkt 2 k.p.c. określenie „podstawowe zasady porządku prawnego” wskazuje, że chodzi o takie naruszenie przepisów prawa, które prowadzi do pogwałcenia zasad państwa prawa (praworządności), a zapadły wyrok arbitrażowy narusza naczelne zasady prawne obowiązujące w Rzeczypospolitej Polskiej, godzi w obowiązujący porządek prawny, czyli narusza pryncypia ustrojowo-polityczne i społeczno-gospodarcze. Podkreśla się, że nawet błędna wykładnia przepisów o podstawowym znaczeniu dla rozstrzygnięcia, dokonana przez sąd polubowny, nie musi oznaczać naruszenia klauzuli porządku publicznego (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 marca 2017 r., sygn. akt I ACa 1070/16).
